1998: 26 juli - 9 augustus

De bloeiende tuinen van het Orlando Festival

‘Het was een voorrecht om hier uitgenodigd te zijn, en zo lang ik adem heb in mijn lichaam hoop ik van dienst te kunnen zijn bij het Orlando Festival’, schreef Norbert Brainin van het voormalige Amadeus Kwartet in het gastenboek. Earl Carlyss van het Juilliard Kwartet jubelde: ‘Vreugde, schoonheid, levensvreugde en muziek met een grenzeloos enthousiasme!’ Niet alleen de docerende maestro’s en de jonge beroepsmusici zijn laaiend enthousiast over het festival, maar ook de amateurs waarvan sommigen met hun ensemble ieder jaar terugkomen. Wiesje van Wessem: ‘Het is fantastisch om een week lang zo geconcentreerd bezig te zijn en met z’n allen te verblijven op die prachtige locatie!’

Wat is de formule die het Orlando Festival sinds het begin in 1982 zo succesvol heeft gemaakt? Stefan Metz: ‘het zit hem in de combinatie van alle niveaus waarop muziek gemaakt wordt, van amateurs tot topmusici en de grote hoeveelheid aan muzikale evenementen waarbij iedereen aan zijn trekken komt. Alle deelnemers kunnen gecoached worden of als toehoorders de lessen volgen, met hun ensemble studeren, een concert geven en concerten bijwonen. Tijdens zo’n week ontstaat er een actieve en informele sfeer waarin nieuwe contacten gelegd en oude banden aangehaald worden. En de unieke locatie is natuurlijk erg aantrekkelijk, die mooie abdij met alle faciliteiten die je je maar kan wensen. Deze plek is ooit toevallig gevonden door Wiesje van Wessem die een uitje maakte met haar kinderen naar het Mijnmuseum in Kerkrade. Toen ze mij over mogelijkheden van Rolduc vertelde sloeg meteen de vlam in de pan. Op mijn verzoek heeft haar man Jan van Wessem toen het eerste contact gelegd.’

Sinds die gelukkige start komen in de abdij elke zomer zo’n vierhonderd muziekfanaten bijeen. Iedereen schoffelt daar in zijn eigen landje en werkt aan het verleggen van grenzen, of het nu haar om een tuin waar kruid en onkruid wild door elkaar groeit, of om een park waar lanen en begroeiing nauwkeurig zijn ontworpen. Aan het eind van de week is er steevast meer orde gekomen in de wildgroei, en de parken bieden ruimere perspectieven. Stefan Metz: ‘Soms sluiten de ambitieuze amateurs zich aan bij het thema van het festival. Dat is leuk want zo ontstaat er een nog nauwere betrokkenheid tussen de beroepsmusici en de liefhebbers.’

Negen jaar geleden bijvoorbeeld had Marius Flothuis in opdracht van het Festival een Strijktrio geschreven. Een aantal amateur-ensembles studeerde het werk in, en drie leden van het Orlando Kwartet speelden het trio tijdens een concert. Stefan: ‘Eén van ons vergiste zich en zette op een verkeerd moment in, iets wat bij een onbekend werk meestal onopgemerkt passeert. Maar deze keer kregen we na afloop ongezouten commentaar van de kenners in het publiek! Ik sta vaak versteld van wat de amateurs onder deskundige leiding kunnen bereiken met hun toegewijde inzet. En zij deinzen niet terug voor minder bekend eigentijds repertoire. Zo was er drie jaar geleden een ensemble dat het Pianotrio van Rudolf Escher had ingestudeerd. Journalist-pianist Ferrie Eiselin: ‘Ik sta altijd weer versteld van de vakkennis van de docenten, die ook in een niet erg bekend werd als dat trio van Escher onmiddellijk lijn en structuur aanbrengen. Ik ben nu een aantal keren in Rolduc geweest, en ik merk dat ik door die lessen de opbouw van een nieuw stuk nu veel sneller door heb.’

‘Onder de beroepsmusici zijn er verschillenden die aanvankelijk als deelnemer bij ons kwamen, vervolgens uitgenodigd werden voor de masterclass en nu carrière maken. De leden van het Grieg Trio bijvoorbeeld maakten zo’n ontwikkeling door, en zij komen nog steeds graag naar Rolduc, maar dan nu om op te treden en les te geven. Dit jaar konden zowel het Grieg Trio als het Oslo Strijkkwartet komen. Wij hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om de Noorse kamermuziek centraal te stellen in het festival. Voor alle deelnemers is dat een verrijking, want wie kent nu de kamermuziek van David Monrad Johansen, of de liederen van Eyvind Alnaes en van Fartein Valen? Ik in ieder geval niet. Ook het octet van Johan Svendsen voor acht strijkers hoor je maar zelden, een prachtig stuk dat ook door gevorderde amateurs gespeeld kan worden. Zo worden we allemaal gestimuleerd om onze kennis van het repertoire uit te breiden, of we nu beroepsmusici zijn of amateurs.’

‘Het tweede thema van deze zomer is de Joodse muziek. De directe aanleiding hiertoe vormde het 50-jarig bestaan van Israël. Maar in feit zochten we al lang naar een gelegenheid om het repertoire met Joodse thema’s of inspiratiebronnen eens nader te onderzoeken. Zo zullen wij werken uitvoeren van de Joods-Russische componist Moissej Weinberg, een vriend van Sjostakovitsj en voor de meeste muziekliefhebbers een volslagen onbekende figuur. Verschillende stukken die wij op onze speurtocht gevonden hebben liggen waarschijnlijk buiten het bereik van de amateur-deelnemers, maar Prokofjefs aanstekelijke Ouverture op Joodse thema’s is ook voor de niet-beroeps heel goed te spelen. Ik ben benieuwd wat de deelnemers zelf nog meebrengen aan verassend repertoire in het kader van dit thema. Er zijn van die vasthoudende speurneuzen die met de gekste dingen komen aanzetten. En op het Orlando Festival is het nooit een probleem om ongebruikelijke bezettingen in te vullen: je plukt de musici gewoon tijdens de koffie uit het gras!’

In het gras rond de abdij is sinds vorig jaar een nieuwe aanplant van jonge musici opgekomen. Het zijn de conservatoriumstudenten van de Orlando Academie en de muzikaal begaafde scholieren van het uitgenodigde jeugdorkest (dit jaar het Viotta Jeugdkamerorkest uit Den Haag) die in Rolduc vertroeteld zullen worden met lessen en aandachtig luisterend publiek bij hun concerten in de abdij én op podia in de regio. Zij vormen de ‘Nachwuchs’, de nieuwe generatie kamermusici die over een paar jaar zal opduiken op de nationale en internationale podia. Stefan Metz: ‘Kamermuziek is het mooiste wat er bestaat. Dat willen wij graag overdragen aan die jonge mensen, en door de luisterende deelnemers bestaat er haast geen grotere vreugde dan het ontdekken van nieuwe talenten. Háást zeg ik. Want de grootste vreugde geeft uiteindelijk toch het zelf musiceren.’

Katja Reichenfeld